GST માં આમૂલ પરિવર્તન: 56મી કાઉન્સિલ બેઠકમાં સામાન્ય માણસ અને વેપારીઓ માટે લેવાયા ઐતિહાસિક નિર્ણયો!
નવી દિલ્હી ખાતે કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી GST કાઉન્સિલની 56મી બેઠકમાં દેશની કર પ્રણાલીમાં અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા અને નાગરિક-કેન્દ્રિત સુધારાને મંજૂરી આપવામાં આવી છે. આ સુધારાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સામાન્ય માણસના જીવનને સરળ બનાવવાનો અને નાના-મોટા તમામ વેપારીઓ માટે વેપાર સુવિધા વધારવાનો છે.
GST માળખામાં સૌથી મોટો ફેરફાર: હવે માત્ર 2 મુખ્ય ટેક્સ સ્લેબ
બેઠકમાં સૌથી મહત્વનો નિર્ણય વર્તમાન 4-સ્તરીય ટેક્સ સ્લેબ માળખાને તર્કસંગત બનાવવાનો લેવાયો છે. જૂની સિસ્ટમ બદલીને હવે એક સરળ 2-દરનું માળખું અપનાવવામાં આવશે.
- નવું માળખું:
- મેરિટ રેટ: 5% (જરૂરી વસ્તુઓ માટે).
- સ્ટાન્ડર્ડ રેટ: 18% (મોટાભાગની વસ્તુઓ અને સેવાઓ માટે).
- ખાસ ડી-મેરિટ રેટ: પાન મસાલા, ગેમ્બલિંગ, એરેટેડ ડ્રિંક્સ અને તમાકુ જેવી પસંદગીની વસ્તુઓ અને સેવાઓ પર 40% નો વિશેષ ડી-મેરિટ રેટ લાગુ થશે.
સામાન્ય માણસને સીધી રાહત: આ વસ્તુઓ અને સેવાઓ થશે સસ્તી
આ બેઠકમાં સામાન્ય માણસ, મધ્યમ વર્ગ અને ખેડૂતોને ધ્યાનમાં રાખીને અનેક વસ્તુઓ અને સેવાઓ પર GST દરમાં ધરખમ ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.
1. વીમા અને આરોગ્ય:
- તમામ વ્યક્તિગત જીવન વીમા અને આરોગ્ય વીમા પોલિસી પરથી GST સંપૂર્ણપણે માફ કરી દેવામાં આવ્યો છે, જેથી વીમો વધુ સસ્તો બને અને તેનો વ્યાપ વધે.
- ૩૩ જીવનરક્ષક દવાઓ પર GST 12% થી ઘટાડીને શૂન્ય (Nil) કરવામાં આવ્યો છે.
- અન્ય તમામ દવાઓ પર GST 12% થી ઘટાડીને 5% કરવામાં આવ્યો છે.
- મેડિકલ અને સર્જિકલ ઉપકરણો પર પણ GST 18% થી ઘટાડીને 5% કરાયો છે.
2. રોજબરોજની વપરાશી વસ્તુઓ:
- શેમ્પૂ, ટૂથપેસ્ટ, સાબુ, હેર ઓઇલ, રસોડાના વાસણો અને સાયકલ જેવી અનેક વસ્તુઓ પર GST 18% કે 12% થી ઘટાડીને 5% કરવામાં આવ્યો છે.
- પ્રી-પેકેજ્ડ પનીર અને UHT દૂધ પર GST 5% થી ઘટાડીને શૂન્ય (Nil) કરાયો છે.
- રોટલી, પરાઠા જેવી તમામ ભારતીય બ્રેડ હવે GST મુક્ત થશે.
- બટર, ઘી, ચોકલેટ, કોફી અને પેકેજ્ડ નમકીન જેવી ખાદ્ય ચીજો પર GST ઘટાડીને 5% કરાયો છે.
3. કન્ઝ્યુમર ડ્યુરેબલ્સ અને વાહનો:
- એર-કન્ડિશનર (AC), ટીવી, ડીશવોશિંગ મશીન અને સિમેન્ટ પર GST 28% થી ઘટાડીને 18% કરવામાં આવ્યો છે.
- નાની કાર અને 350cc સુધીની મોટરસાઇકલ પર GST 28% થી ઘટાડીને 18% કરાયો છે, જેનાથી તે સસ્તી થશે.
4. અન્ય સેવાઓ:
- હોટલમાં રૂ. ૭,૫૦૦ સુધીના રોકાણ પર GST 12% થી ઘટાડીને 5% કરવામાં આવ્યો છે.
- જીમ, સલૂન, બ્યુટી પાર્લર અને યોગા સેન્ટર જેવી સેવાઓ પર GST 18% થી ઘટાડીને 5% કરાયો છે.
વેપારીઓ માટે વેપાર સુવિધાના પગલાં
- GST એપલેટ ટ્રિબ્યુનલ (GSTAT): વિવાદોના ઝડપી નિરાકરણ માટે GST એપલેટ ટ્રિબ્યુનલ સપ્ટેમ્બરના અંત સુધીમાં અપીલો સ્વીકારવાનું અને ડિસેમ્બરના અંત પહેલા સુનાવણી શરૂ કરશે.
- સરળ રજીસ્ટ્રેશન: નાના અને ઓછા જોખમવાળા વ્યવસાયો માટે ૧ નવેમ્બર, ૨૦૨૫ થી વૈકલ્પિક સરળ GST રજીસ્ટ્રેશન યોજના શરૂ થશે, જેનાથી લગભગ 96% નવા અરજદારોને ફાયદો થશે.
આ ફેરફારો ક્યારથી લાગુ થશે?
આ મોટાભાગના ફેરફારો ૨૨ સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૫ થી લાગુ કરવામાં આવશે. જોકે, પાન મસાલા, તમાકુ અને સિગારેટ જેવી વસ્તુઓ પરના દરો હાલ પૂરતા યથાવત રહેશે.
આ નિર્ણયો GST પ્રણાલીને વધુ સરળ, પારદર્શક અને જન-કેન્દ્રિત બનાવવાની દિશામાં એક ઐતિહાસિક પગલું છે.