શિક્ષણ ક્ષેત્રે નવી પહેલ: જૂન ૨૦૨૫ થી રાજ્યભરની શાળાઓને મળશે શૈક્ષણિક સામગ્રીનો વિશાળ જથ્થો, પાયાની સાક્ષરતા અને અંકજ્ઞાન પર ભાર

ગાંધીનગર: ગુજરાત શાળા શિક્ષણ પરિષદ અને સમગ્ર શિક્ષા અભિયાન અંતર્ગત રાજ્યની શિક્ષણ વ્યવસ્થાને વધુ સુદ્રઢ બનાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ભરવામાં આવ્યું છે. આગામી શૈક્ષણિક સત્ર જૂન ૨૦૨૫ થી રાજ્યની તમામ સરકારી શાળાઓ અને ગ્રાન્ટેડ શાળાઓ (પસંદગીની સામગ્રી માટે) માં ધોરણ ૧ થી ૧૦ ના વિદ્યાર્થીઓ, વર્ગખંડો અને શિક્ષકો માટે ઉચ્ચ ગુણવત્તાયુક્ત અને વૈવિધ્યસભર શૈક્ષણિક સાહિત્યનું વિતરણ કાર્ય શરૂ કરી દેવામાં આવ્યું છે. આ પહેલનો મુખ્ય હેતુ વિદ્યાર્થીઓમાં પાયાની સાક્ષરતા અને અંકજ્ઞાન (Foundational Literacy and Numeracy) કૌશલ્યોને મજબૂત કરવાનો છે.

વ્યાપક વિતરણ વ્યવસ્થા અને જવાબદારીઓ:

આ શૈક્ષણિક સામગ્રીનું વિતરણ એક સુનિયોજિત પ્રક્રિયા અંતર્ગત હાથ ધરવામાં આવી રહ્યું છે. રાજ્ય કક્ષાએથી આ સાહિત્ય તાલુકા કક્ષાના બી.આર.સી. (Block Resource Centre) ભવન ખાતે મોકલવામાં આવી રહ્યું છે.

• બી.આર.સી. કક્ષાએ કાર્યવાહી:

  • સંબંધિત બી.આર.સી. કૉ-ઓર્ડીનેટરે રાજ્ય કચેરી દ્વારા મોકલવામાં આવેલ યાદી મુજબ સાહિત્યની સંખ્યાની બરાબર ચકાસણી કરી તેને સ્વીકારવાનું રહેશે.
  • સાહિત્ય સ્વીકાર્યા બાદ, એક અસલ પાવતી બી.આર.સી. કૉ-ઓર્ડીનેટર પોતાના રેકોર્ડ માટે રાખશે, જ્યારે બે અસલ પાવતી પર સહી-સિક્કા કરી રાજ્ય કચેરીને પરત મોકલવાની રહેશે.
  • સ્વીકૃત સાહિત્યને કોઈપણ પ્રકારનું નુકશાન ન પહોંચે તે માટે તેને સુરક્ષિત અને યોગ્ય જગ્યાએ ગોઠવવાની જવાબદારી બી.આર.સી. કૉ-ઓર્ડીનેટરની રહેશે.
  • વિવિધ એજન્સીઓ મારફતે જેમ જેમ સાહિત્ય પ્રાપ્ત થતું જાય, તેમ તેમ તેની ગણતરી કરી, સામેલ યાદી મુજબ સી.આર.સી. (Cluster Resource Centre) કક્ષા સુધી તેનું વિતરણ સુનિશ્ચિત કરવાનું રહેશે.
  • વિતરણ કરાયેલ સમગ્ર સાહિત્ય માટે એક વ્યવસ્થિત રજીસ્ટર નિભાવવાનું રહેશે.

• સી.આર.સી. કક્ષાએ કાર્યવાહી:

  • બી.આર.સી. કક્ષાએથી પ્રાપ્ત થયેલ સાહિત્યનું સી.આર.સી. કૉ-ઓર્ડીનેટરે શાળાઓ પુનઃ શરૂ થતાંની સાથે જ તાત્કાલિક ધોરણે શાળાઓમાં વિતરણ કરવાનું રહેશે.
  • સી.આર.સી. કૉ-ઓર્ડીનેટરે પણ વિતરણ કરેલ સાહિત્ય અંગેનું રજીસ્ટર નિભાવવું ફરજિયાત છે.

શૈક્ષણિક સાહિત્યની વિસ્તૃત વિગતો:

આ શૈક્ષણિક પહેલમાં સમાવિષ્ટ સાહિત્ય અત્યંત વૈવિધ્યપૂર્ણ છે, જે વિદ્યાર્થીઓની વય અને શૈક્ષણિક જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.

• પ્રાથમિક અને બાલવાટિકા સ્તર:

  • બાલવાટિકાના ભૂલકાંઓ માટે “બાલવાટીકા સ્વઅધ્યયનપોથી ભાગ:1” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧) સરકારી શાળાઓ માટે.
  • ધોરણ ૧ ના વિદ્યાર્થીઓ માટે “વિદ્યાપ્રવેશ” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧), “વિદ્યાર્થી શૈક્ષણિક કેલેન્ડર” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧), “લેખનપોથી” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧, સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ), “ચિત્રપોથી” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧, સરકારી), “પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિ બુક” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૧, સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ) અને “નોટ બુક (૨ નંગ)” (વિદ્યાર્થી દીઠ ૨, સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ).
  • ધોરણ ૧ અને ૨ ના પ્રજ્ઞા વર્ગના વિષય શિક્ષકો માટે “ધોરણ-૧ ગણિત સ્વઅધ્યયનપોથી ભાગ-૧” અને “ધોરણ-૧ ગુજરાતી સ્વઅધ્યયનપોથી ભાગ-૧”.
  • ધોરણ ૨ માટે “ગુજરાતી સ્વઅધ્યયનપોથી ભાગ-૧”, “ગણિત સ્વઅધ્યયનપોથી ભાગ-૧”, “ચિત્રપોથી”, “પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિ બુક”, “નોટ બુક (૨ નંગ)” અને “લેખનપોથી”.
  • બાલવાટિકા, ધોરણ ૧ અને ૨ ની ગુજરાતી માધ્યમની તમામ સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓમાં કુલ વિદ્યાર્થી સંખ્યાને ધ્યાને લઈ ૩૦ વિદ્યાર્થીએ ૧ સેટ પ્રમાણે “વાર્તા સંગ્રહ (ભાગ ૧ થી ૯)”, “સચિત્ર બાળપોથી”, “ચાર્ટ- ૨૭ નંગ” અને “પ્રારંભિક વાંચનમાળા (૧૯ નંગ)”.
  • “ફ્લેશ કાર્ડ (ધોરણ ૧-૨)- ૫૦૯ નંગ” પણ ઉપરોક્ત ધોરણો માટે ૩૦ વિદ્યાર્થીએ ૧ સેટ પ્રમાણે અપાશે.

• ઉચ્ચ પ્રાથમિક સ્તર (ધોરણ ૩ થી ૮):

  • ધોરણ ૩, ૪ અને ૫ માટે સ્વ-અધ્યયનપોથી (ભાગ ૧ અને ૨), ચિત્રપોથી (સરકારી), ગૃહકાર્યપોથી, પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિ બુક, લેખનપોથી અને નોટબુક (ધોરણ ૩ અને ૪ માટે ૪ નંગ, ધોરણ ૫ માટે ૫ નંગ) સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ શાળાઓ માટે.
  • ધોરણ ૩ થી ૫ માટે ગુજરાતી માધ્યમની સરકારી શાળાઓમાં ૫૦ વિદ્યાર્થીએ ૧ સેટ “બોર્ડબુક (૨૪ બુકનો સેટ)” અને ૪૦ વિદ્યાર્થીએ ૫ નંગ “બહુભાષી સચિત્ર વાચનપોથી” તેમજ ૪૦ વિદ્યાર્થીએ ૧ સેટ “ફ્લેશ કાર્ડ – ૫૦૦ નંગ”.
  • ધોરણ ૬, ૭ અને ૮ માટે સ્વ-અધ્યયનપોથી (ત્રણ ભાગમાં), ફૂલસ્કેપ નોટબુક (૩ નંગ), પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિ બુક અને ગૃહકાર્યપોથી સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ શાળાઓ માટે.
  • ધોરણ ૬ ના વિદ્યાર્થીઓ માટે વિશેષ “સંસ્કૃત સોપાનમ (પોકેટ ડાયરી)” અને “સામાન્ય જ્ઞાન પુસ્તિકા ભાગ-૧” સરકારી શાળાઓ માટે.
  • ધોરણ ૬, ૭ અને ૮ ના સરકારી શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે “ચિત્રપોથી”.
  • ધોરણ ૮ ના સરકારી શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે “સાયબર સુરક્ષા પોકેટ ડાયરી”.

• માધ્યમિક સ્તર (ધોરણ ૯ અને ૧૦):

  • ધોરણ ૯ અને ૧૦ ના સરકારી અને ગ્રાન્ટેડ શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે સ્વ-અધ્યયનપોથી (ત્રણ ભાગમાં), પ્રોજેક્ટ પ્રવૃત્તિ બુક અને ગૃહકાર્યપોથી.

• શિક્ષકો અને શાળાઓ માટેની સામગ્રી:

  • તમામ સરકારી પ્રાથમિક શાળાનાં ધોરણ ૧ થી ૮ ના શિક્ષકો માટે “શિક્ષક દૈનિકનોંધપોથી” (શિક્ષક દીઠ ૧).
  • ગુજરાતી માધ્યમની સરકારી પ્રાથમિક શાળાનાં બાલવાટિકાનાં શિક્ષકો માટે “બાલવાટીકા શિક્ષક આવૃત્તિ” અને ધોરણ-૧ નાં શિક્ષકો માટે “વિદ્યાપ્રવેશ શિક્ષક આવૃત્તિ” (શિક્ષક દીઠ ૧).
  • ધોરણ ૧ અને ૨ ના પ્રજ્ઞા વર્ગખંડ/શિક્ષક દીઠ ૧ પ્રમાણે “શિક્ષક સાથી (ધોરણ-૧ અને ૨) મોડ્યુલ”, “પ્રગતિ રજીસ્ટર ધોરણ-૧”, “પ્રગતિ રજીસ્ટર ધોરણ-૨”, “ચિત્ર કેલેન્ડર (ધોરણ ૧ અને ૨ ગુજરાતી)”, “ચિત્ર કેલેન્ડર (ધોરણ ૧ ગણિત)” અને “ચિત્ર કેલેન્ડર (ધોરણ ૨ ગણિત)”.
  • “નિપુણ ભારત બ્રોશર” તમામ સરકારી ધોરણ ૧ થી ૫ ની પ્રાથમિક શાળા દીઠ ૧૫, સીઆરસી કચેરી દીઠ ૫૦, બીઆરસી કચેરી દીઠ ૧૦૦ અને જિલ્લા કચેરી દીઠ ૫૦૦ નંગ.
  • તમામ સરકારી પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શાળાના મુખ્ય શિક્ષક/આચાર્ય દીઠ ૧, સીઆરસી કચેરી દીઠ ૨, બીઆરસી કચેરી દીઠ ૫ અને જિલ્લા કચેરી દીઠ ૧૦ નંગ “SMC-SMDC મોડ્યુલ”, “કર્મવેદિકા (આઈ.ઈ.સી. ડાયરી)”, “SCF મોડ્યુલ (રાજ્ય અભ્યાસક્રમ માળખુ)” અને “શાળાકીય ગ્રાન્ટ અને કાર્યક્રમોની માર્ગદર્શિકા”.
  • “વાર્ષિક શૈક્ષણિક કેલેન્ડર (૧ પેજ કેલેન્ડર)” પણ વિતરણ કરવામાં આવશે.

આ સમગ્ર આયોજન રાજ્ય સરકારના શિક્ષણ પ્રત્યેના સકારાત્મક અભિગમ અને વિદ્યાર્થીઓના સર્વાંગી વિકાસ માટેની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે. સચિવશ્રી શિલ્પા પટેલ, સ્ટેટ પ્રોજેક્ટ ઓફીસ, સમગ્ર શિક્ષા, ગાંધીનગર દ્વારા આ પરિપત્ર જારી કરવામાં આવ્યો છે. આશા રાખવામાં આવે છે કે આ શૈક્ષણિક સાહિત્યનો યોગ્ય ઉપયોગ થકી શાળાઓમાં શિક્ષણનું સ્તર વધુ ઊંચું આવશે અને વિદ્યાર્થીઓ નવી ઊર્જા સાથે જ્ઞાન પ્રાપ્તિના માર્ગે અગ્રેસર થશે.